Dünyadan ve Türkiye’den uzmanların görüşleri: Çocuklarla doğa eğitimi neden önemli?

TEMA Vakfı’nın, Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB) iş birliğinde hayata geçirdiği İklim TEMA Eğitim Portalı’nda, tabiat eğitimi konusunda dünyaca tanınan David Sobel ve Richard Louv ile Türkiye’den Prof. Dr. Gelengül Haktanır, Prof. Dr. Yankı Yazgan ve Dr. Özgür Bolat’ın da ortalarında olduğu çok sayıda pahalı uzmanın görüşleri paylaşılıyor. Portalda herkese açık olarak yayınlanan yazılarda, çocuklarla tabiat eğitimine dair değerli bilgilere yer veriliyor.

TEMA Vakfı, çocukların iklim değişikliğinin nedenlerini, sonuçlarını, tesirlerini öğrenmeleri ve iklimdeki değişikliklerin başka sistemleri nasıl etkilediği konusunda farkındalık geliştirmeleri maksadıyla geliştirdiği İklim TEMA Eğitim Portalı’nı (iklimtema.org), 2022 yılının mayıs ayında tüm öğretmenlerin kullanımına açmıştı.

Çocukların, yalnızca iklim değişikliği değil; kuraklık, biyolojik çeşitlik kaybı, atıkların yarattığı kirlilik üzere farklı ekolojik krizlere karşı da farkındalık kazanmalarını hedefleyen portalda, dünyadan ve Türkiye’den iklim değişikliği ve tabiat eğitimi konusunda uzman isimlerin görüşlerine yer veriliyor. Bu görüşlerin öğretmenlere “çocukların tabiat ile münasebeti, tabiat eğitimi, iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik” üzere mevzularda rehberlik etmesi amaçlanıyor.

Uzman isimler yazı ve görüşleriyle rehberlik ediyor

“Ekofobiyi Aşmak” kitabının müellifi, akademisyen ve tabiat eğitimcisi David Sobel, “Doğadaki Son Çocuk” kitabının muharriri Richard Louv, TEMA Vakfı Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Gelengül Haktanır, çocuk/genç ve yetişkin psikiyatristi Prof. Dr. Yankı Yazgan, TEMA Vakfı İdare Heyeti Üyesi Dr. Özgür Bolat, akademisyen Doç. Dr. Deniz Kahriman Pamuk, Eğitimde Sistem Fikri Derneği’nden Dr. Ülkem Yararbaş ve Emre Göktepe portalda tabiat eğitimiyle ilgili görüşlerine başvurulan uzmanlar ortasında yer alıyor.

“Çocukların açık havada, serbestçe oyun oynamalarına müsaade vermeliyiz”

İklim TEMA Eğitim Portalı’nda söyleşisi yayınlanan isimlerden David Sobel, tesirli bir tabiat eğitiminin; kilometrelerce ötedeki bir etraf problemini konuşarak değil, çocukların içinde yaşadıkları etrafla güçlü bağlar kurarak sağlanabileceğini belirtiyor.

Doğa sevgisi olmadan, çocukların dünyayı korumak için harekete geçmeye istekli olmayacaklarını savunan Sobel, “Çocukların her gün doğal ortamlarda, açık havada özgür oyun oynamalarına müsaade vermeliyiz. Çocuklara hayvan bakımı ve bahçe işleri için fırsatlar vermeliyiz. Tabiatta koşmayı, yürüyüş yapmayı, yüzmeyi, bisiklete binmeyi öncelik haline getirmeliyiz” tabirlerini kullanıyor.

Sobel, çocuklara iklim değişikliğini anlatmak konusuna “umudu çoğaltan bir perspektiften” yaklaştığını da belirterek “İklim değişikliğinin bütün trajik tesirlerini öne çıkarırsak çocukları ümitsizliğe sürükleme riskiyle karşı karşıya kalırız” eklemesinde de bulunuyor.

“Çocuklar için tabiat kendi başına bir laboratuvardır”

Prof. Dr. Gelengül Haktanır, portalda yayınlanan söyleşisinde çocuklar için tabiatın kendi başına bir laboratuvar olduğuna vurgu yaparak “Bu varlıklı laboratuvarın, onlarla yapılacak farkındalık ve bilgi kazandırıcı bütün eğitimlerde kullanılması son derece önemlidir” sözlerini kullanıyor. “İnsan sevdiğini korur, bu nedenle çocuklara hayvanları ve bitkileri sevdirmek, etraf eğitiminin en temel hedeflerinden birisi olmalıdır” diyen Haktanır, “Çevre eğitimi, makul bir aktiflik saatiyle sonlandırılmayıp her aktiflikle ilişkilendirilerek sunulmalıdır. Bunun için de her öğretmen etraf sıkıntılarına karşı hassas olmak yani etraf şuuruna sahip bir birey olmak zorundadır” kelamlarıyla tabiat eğitiminde öğretmenlerin ehemmiyetini anlatıyor.

“Doğa tecrübesi çocuk obezitesi için bir tampon olabilir”

Çocukların tabiatta geçirdikleri vaktin ruhsal ve fizikî faydalarının yanı sıra akademik muvaffakiyet açısından da kıymetine dikkat çeken Richard Louv ise “Doğada vakit geçirmenin, çocuğun kendine inanç duymayı öğrenmesinde, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun semptomlarını azaltmada, sakinleşme ve odaklanmada yararları var. Doğal oyun alanlarına ve doğal öğrenme alanlarına sahip okulların, çocukların akademik olarak daha düzgün performans göstermelerine yardımcı olduğu düşünülüyor” sözlerini kullanıyor. Doğal oyun alanlarının zorbalığı azaltabileceğine dair birtakım göstergeler olduğunu belirten Louv, “Doğa tecrübesi tıpkı vakitte çocuk obezitesi ve fazla kilo sorunları için bir tampon olabilir. Tabiatta geçirilen vakit açıkça bir tedavi değildir, fakat bilhassa denetimlerinin ötesindeki şartlar nedeniyle gerilimli olan çocuklar ve yetişkinler için çok büyük bir yardımcı olabilir” diyor.

“Dijital dünyaya doğan bir jenerasyon yetiştirdiğimiz gerçeğini kabullenmeliyiz”

Tüm dünyada çocukların açık havada oyun oynama müddetlerinin giderek azaldığını ve oyun alışkanlıklarındaki dengesizliklerin artığını belirten Prof. Dr. Yankı Yazgan ebeveynlere düşen sorumluluğu, “Dijital dünyaya doğan bir jenerasyon yetiştirdiğimiz gerçeğini kabullenmeliyiz. Çocukların dijital teknolojiyle iç içe büyümesine karşı çıkmak hayatın akışına karşıt. Burada dikkat edilmesi gereken, teknolojiyi ve ekranları çocuk bakıcısı olarak ya da bağlantıyı, gerçek tecrübesi engelleyici biçimde kullanmamak. Ekran ile münasebet artıp, ekran hem bir oyun yeri ve hem de oyun arkadaşı haline gelince oyun dengesizliği karşımıza çıkıyor. Ebeveynlere düşen sorumluluk içeride ve açık alanda oynanan oyunlar ile ekran başında ve ekran dışında oynanan oyunlar ortasında bir vakit istikrarı kurabilmeleri için çocuklarına rehber olmak” kelamlarıyla özetliyor.

“Amaç tam olarak tabiatta olmak değil, tabiatın kesimi olmak”

Dr. Özgür Bolat da İklim TEMA Eğitim Portalı’nda yayınlanan söyleşisinde, öğretmenlerin tabiat eğitimindeki rolünü kıymetlendirerek “Öğretmenlerin yalnızca çocukların tabiatta olmasını sağlamamalı, tıpkı vakitte onlara her canlıya hürmet duymayı, canlıları beslemeyi, tabiata fidan kazandırmayı, meskende doğal beslenmeyi, doğal malzemeler kullanmayı, geri dönüşüme ehemmiyet vermeyi, yapay gereçlerden uzak durmayı, kendi besinlerini yetiştirmeyi ve hazırlamayı öğretmelidir. Aslında maksat tam olarak tabiatta olmak değil, tabiatın modülü olmak” diyor.

Uzman isimlerin tabiat eğitimiyle ilgili yazı ve söyleşilerine iklimtema.org’da yer alan “Uzman Görüşleri” kısmından ulaşmak mümkün.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı